Ticaret borsalarında muamele gören tiftik tipleri  :

 

I.        STANDARD TİFTİKLER :

 

A.   Standard esas tiftikler :

1.	Birinci oğlak,
2.	İkinci oğlak,
3.	İnce tiftik,
4.	iyi tiftik,
5.	Sıra tiftik,
6.	Kastamonu tiftiği,
7.	Konya dağ tiftiği,
8.	Konya ova tiftiği,
9.	Çengelli tiftiği.
B.   Standard tâli tiftikler :
1.	Renkli (boz) tiftik,
2.	Yağlı tiftik,
3.	Hafif tiftik,
4.	Sarı tiftik.
5.	Deri tiftiği,
	a.   Tulup tutmuş tiftikler,
	b.   Tulup tutmamış tiftikler,
	c   Tabak mallan.
6.	Şekeri tiftik,
7.	Alata (Çengelli) tiftik,
8.	Pıtraklı tiftik,
9.	Kart tiftik.
II. NATUREL TİFTİKLER :
A.   Naturel esas tiftikler :
1.	Oğlak (naturel),
2.	Anamal,
3.	İnce tiftik (naturel),
4.	İyi tiftik (naturel),
5.	Sıra tiftik (naturel),
6.	Kastamonu tiftiği (naturel),
7.	Konya tiftiği (naturel),
a.	Konya malları,
b.	Şark mallan.
B.	Naturel tâli tiftikler :
1.	Renkli (boz tiftik naturel),
2.	Yağlı tiftik (naturel),
3.	Deri tiftiği (naturel),
4.	Kart tiftik (naturel).

 

 

 

 

 

 

ASGARİ VASIFLAR

 

I.        STANDARD TİFTİKLER :

 

A.      Standard esas tiftikler:

 

1.    Birinci oğlak :

 

Oğlak ve çepiçlerden alınan ince, parlak, yumuşak elyaflı ve yüksek kaliteli tiftiklerdir. Bunların içinde, mal kesintisi, kö­se ve sert mal bulunamaz

 

2.    İkinci oğlak :

 

Oğlak ve çebiçlerden elde edilmiş olmakla beraber, birinci oğlak partisine verilmiyen. nisbeten daha hafif, köse ve sert mallardır. Bunların içinde mal kesintisi bulunamaz.

 

3.    İnce tiftik:

 

Karahisar, Kütahya, Eskişehir, Yozgat ve Bolvadin mıntı­kalarının iyi cins malları ile diğer mıntıkaların bu ayarı tutan ve ekseriyet itibariyle ince elyaflı, seçme tiftiklerin harmanıdır. Bu harmanlarda kart ve keçeli tiftik bulunamaz.

 

İnce tiftik harmanlarının görünüşü cilâlı, tulupları parlak uzun fitilli, mümkün mertebe mütecanis ve heyeti umumiyesi elastikiyet ve randıman bakımından yüksektir.

 

4.    İyi tiftik:

 

Ankara, Beypazarı, Polatlı ve Maden mıntıkalarının iyi cins malları ile diğer mıntıkaların bu ayarı tutan ve ekseriyet itiba­riyle uzun fitilli orta incelikte olan tiftiklerin harmanıdır.

 

İyi tiftik harmanlarının görünüşü, esmere meyyal olup, kıs­men cilâlıdır. Bu harmanların randımanı vasat, işçiliği itinalı­dır.

 

5.    Sıra tiftik :

 

Çankırı, Gerede, Akşehir, Bolu ve Kırşehir mıntıkalarının sıra tiftikleri ile diğer mıntıkaların bu ayarı tutan ve ekseriyet itibariyle fitilleri kalınca olan tiftiklerin harmanıdır.

Sıra tiftik harmanlarının görünüşü ağır, donuk, randıman­ları biraz düşük ve işçilikleri temizdir.

 

6.    Kastamonu tiftiği :

 

Kastamonu bölgesi malları ile diğer bölgelerin bu ayarı tu­tan ve ekseriyet itibariyle engin, hafif, yağdasız, beyaz ve par­lak renkli,; açık fitilli tiftiklerin harmanıdır. Bu harmanlarda randıman çok yüksektir.

 

7.    Konya dağ tiftiği :

 

Konya vilâyetinin yüksek mıntıkalarında yetişen tiftikler ile bu ayarı tutan diğer tiftiklerin harmanıdır.

 

Konya dağ tiftikleri; parlaklık ve incelik itibariyle iyi tiftik elyafına muadil, umumiyetle beyaz ve kısmen açık krem renk te, yüksek randımanlı mallardır.

 

8.    Konya ova tiftiği :

Konya vilayetinin' ova kısımlarında yetişen tiftiklerle bu ayarı tutan diğer mıntaka mallarının harmanıdır. Konya ova malları dağ mallarına nazaran daha hafif, elyaf inceliği ve ran­dıman itibariyle de daha, düşüktür. Konya ova tiftiklerinde kır­ınızı ve beyaz kıllı ve keçeli tuluplar bulunabilir.

 

9.    Çengelli tiftik :

 

Deve tüyüne benzer ve ekseriya kahve renginde olan ince elyaflı tiftiklerin harmanıdır.

 

B.   STANDARD TALİ TİFTİKLER :

 

1.    Renkli (boz) tiftik :

 

Boz renkte olan tuluplarda, siyah ve kırmızı renkte telleri muhtevi bulunan beyaz ve renkli tuluplar ve bunların parçala­rıdır.

 

2.    Yağlı tiftik:

 

Yağlı tuluplarla bunların, parça veya kısımlarıdır.

 

3.    Hafif tiftik:

 

Beyaz renkte, normal mallardan daha hafif, fitilleri seyrek ve kısa, beyaz kıllı ve keçeli mallardır.

 

4.    Sarı tiftik :

 

Tiftik keçesinin idrarla sararmış etek tiftikleridir. İşlenti artığı tiftikler de bu harmana verilir.

 

5.    Deri tiftiği :

 

Kesilmiş tiftik keçisinden yolunan veya kırkılan mallardır. Deri malları üçe ayrılırlar :

 

a.    Esas mallara verilemeyen tulup tutmuş tiftikler,

b.    Tulup tutmamış tiftikler,

c.    Tabak malları.

 

6.    Şekeri tiftik :

 

Esas mallara verilemeyen vs kendilerine mahsus renkte olan tiftiklerdir.

 

7.    Alata (çengelli) tiftik :

 

Çengelli tiftiğin işlentisinden artan veya renkçe çengelli harmanına verilemiyen mallardır.

 

8.    Pıtraktı tiftik :

 

Sıvama halinde pıtrağı ihtiva eden mallardır.

 

9.   Kart tiftik :

 

Koç ve yaşlı tiftik keçilerinden alınan tiftiklerdir.

Standard tiftiklerde karışık ve özürlü mallar :

 

Standard tiftik alım satımlarında, muhtelif tipe mensup tif­tikler birbirine karıştırılamaz. Çürük, kanlı, keçeli ve kavlak gibi özürlü tiftikler, beher balyada bir tuluba kadar muaftır. Parça olarak hazırlanan tâli sınıfın sarı cinsinden, özürlü tiftik nisbeti her balyada veznen yüzde yarıma kadar muaftır. Tiftik balyalarında güveli tiftik bulunamaz.

 

Standard tiftiklerde yabancı madde ve kireç  :

 

Tiftikte, tiftikten başka her türlü madde, yabancı madde sayılır. Esas tiftiklerde yabancı madde % 2'ye, tali tiftiklerde % 4'e, talî sınıfın san cinsinde % 6'ya kadar muaftır. Talî tiftik­lerde deri tiftiğinin tabak mallarında kireç % 18'e kadar muaf­tır.

 

Standard tiftiklerde rutubet :

 

Tiftik, tabii rutubette olmalıdır.

 

Standard tiftik alım satımlarında, tiftik sınıf ve cinslerinin beyannamede tasrihi şarttır. Mal yukarıda gösterilen evsafa uy­madığı takdirde alıcı malı reddetmekte veya yerine uygun mat istemekte muhtardır.

 

II.    NATUREL TİFTİKLER :

 

Normal bir sürünün kırkımından elde edilen, tabiî haldeki tiftiklerdir. Naturel tiftikler, muayyen nisbetler dahilinde, oğ­lak, ince, iyi ve sıra tiftiklerde diğer tali tifikleri ihtiva ederler

 

A.           NATUREL ESAS TİFTİKLER :   

 

1.   Oğlak (Naturel) :

 

Naturel oğlak harmanlan, % 40-50 nisbetinde oğlak % 20 -30 ince, % 20-25 iyi ve % 8 - 10 yağlı tiftik ihtiva ederler.

 

2.    Anamal :

 

Oğlak ve ince tiftikleri alınmış mallardır.

 

3.    İnce tiftik (Naturel) :

 

Afyon, Bolvadin, Eskişehir, Kütahya ve Yozgat bölgelerinin iyi cins Malları ile diğer bölgelerin bu ayan tutan mallarıdır, ince tiftik harmanlan; % 2 - 5 nisbetinde birinci oğlak, % 26-30 ince, % 35-40 iyi, % 10 sıra, % 2 - 3 renikli (boz), % 8 -10 yağlı, % 1 - 2 hafif, % 1 - 2 deri (Mayıs ve Haziranda), % 1 - 2 pıtraklı ve % 1 - 2 kart (teke) tiftik ihtiva ederler.

 

4.    İyi tiftikler (Naturel) :

 

Ankara, Beypazarı, Polatlı ve Keskin bölgelerinin iyi cins malları ile diğer bölgelerin bu ayarı tutan mallandır. İyi tiftik harmanlan; % 3 - 5 nisbetinde birinci oğlak; % 10-15 ince, % 45-50 iyi, % 20-25 sıra, % 2-3 renkli (boz), % 10-12 yağlı, % 1-2 hafif, % 1 - 2 deri (Mayıs ve Haziranda), % 1 - 2 pıtraklı ve % 3 - 4 (teke) tiftik ihtiva ederler.

 

5.    Sıra tiftik (Naturel) :

 

Çankırı, Bolu, Gerede, Çerkeş ve havalisinin sıra tiftikler, ile diğer bölgelerin bu ayan tutan mallandır. Sıra tiftik har manian; % 2-3 nisbetinde birinci oğlak, % 4-5 irice, % 35-40 iyi, % 30-35 sıra, % 2 - 3 renkli (boz), % 20-25 yağlı, % 1 - 2 hafif, % 1 - 2 deri (Mayıs ve Haziranda), % 3-5 şekeri, % 2-3 pıtraklı ve % 5-8 kart (teke) tiftik ihtiva ederler.

 

6.    Kastamonu tiftiği (Naturel) :

 

Kastamonu bölgesi mallan ile bu ayarı tutan mallardır. Bu tiftiklerin harmani; % 75-80 nisbetinde Kastamonu, % 10-12 kart, % 4 - 5 renkli (boz), % 2 - 3 sidik sarısı, % 1 - 2 deri (Mayıs ve Haziranda) tiftiği ihtiva ederler.

 

7.    Konya tiftiği (Naturel) :

 

Konya bölgesi mallan ile bu ayarı tutan mallardır. Bu tif­tiklerin harmani; % 40 - 60 nisbetinde Konya dağ, % 35 - 40 Kon farkını malın bedelinden tenzil ederler. Taraflar arasında mu­tabakat hasıl olmadığı takdirde, borsa ekspertizine başvurulur.

 

Tamamı görülüp beğenilmek suretiyle yapılan naturel tiftik alım satımlarında, yukarıdaki hüküm tatbik olunmaz. Ancak, bu hususun alım satım beyannamesinde tasrih edilmiş olması lâ­zımdır.

 

Naturel tiftiklerde yabancı madde :

 

Naturel tiftiklerde, tiftikten gayri maddeler yabancı mad­de sayılır.

 

Naturel esas tiftiklerde, yabancı madde % l'e kadar muaftır. Yabancı maddenin % l'den % 2'ye kadar fazla zuhurunda, faz­lalık malın ağırlığından aynen, % 2'den % 3'e kadar fazla zuhu­runda iki misli olarak tenzil edilir.

Naturel talî tiftiklerin yağlı ve deri cinslerinde yabancı mad­de % 2'ye kadar muaftır. Yabancı maddenin % 2'den % 3'e ka­dar fazla zuhurunda fazlalık malın ağırlığından aynen, % 3'den % 4'e kadar fazla zuhurunda iki misli olarak tenzil edilir.

 

Naturel tali tiftiklerde (deri tiftiği hariç) yabancı madde, % 3'e kadar muaftır. Yabancı maddenin % 3'den % 4'e kadar fazla zuhurunda fazlalık malın ağırlığından aynen, % 4'den % 5'e kadar fazla zuhurunda iki misli olarak tenzil olunur.

 

Naturel tali tiftiklerde rutubet :

 

Naturel tali tiftiklerde (deri tiftiği hariç) rutubet %, 16'ya kadar muaftır. Rutubetin % 16'dan % 18'e kadar fazla zuhu­runda, fazlalık, malın ağırlığından aynen tenzil olunur.

 

Deri tiftiğinde rutubet % 22'ye kadar muaftır. Rutubetin % 22'den % 25'e kadar fazla zuhurunda, fazlalık, malın ağırlı­ğında aynen tenzil olunur.

 

Naturel tiftiklerde yabancı madde miktarları ile rutubet dereceleri yukarıda gösterilen muafiyet nisbetlerini tecavüz et­tiği takdirde, alıcı malı reddetmekte veya yerine uygun mal iste­mekte muhtardır.