Ticaret borsalarında muamele gören çeltik tipleri :

1. Uzun taneli çeltik

2. Orta taneli çeltik

3. Kısa taneli çeltik

Tanımlar :

Ham tane :

Tam olgunlaşmadan hasat edilen çeltik bitkilerinden elde edilen ve çoğunlukla yeşil veya. yeşilimsi beyaz renkte bulunan çeltik taneleridir.

Kırık tane :

Çeltik taneleri arasında bulunan, herhangi bir nedenle çatlamış olan tanelerle yarım veya yarımdan daha küçük olan çeltik parçalarıdır.

Zarar görmüş tane :

Çeltik bitkisinin yetişme devresi ile hasat harman ve depolanması sırasında çeşitli nedenlerle rengini kaybetmiş, esmer leşmiş, siyahlaşmış veya üzerine değişik büyüklükte lekeler oluşmuş çeltik tanelerdir,

Mandık (kırmızı çeltik) :

Tohumluk vasfını kaybetmiş bir çeltik çeşidi olup, tane kavuzunun soyulması veya- suda bekletilmesi sonunda kırmızı rengiyle ayırt edilebilen çeltik taneleridir.

Diğer çeşitler :

Çeltik taneleri arasında bulunan, kendi çeşidi dışındaki diğer çeltik tanelerine ait tanelerdir.

Yabancı taneler :

Çeltik taneleri arasında bulunan, çeltik dışındaki diğer bitkilere ait bütün ve kırık tanelerdir.

Yabancı madde :

Çeltik taneleri arasında bulunan kendinden başka hertürlü maddedir.

Ürün yılı :

Çeltiklerin yetiştirilip hasat edildiği yıldır. Önceki yıllardan kalma çeltikler eski ürün sayılır.

Eski ürün, genellikle parlak rengini yitirerek mat bir renk almış olması ile yeni üründen ayırt edilebilir.

Asgari Vasıflar

Muafiyet Miktar ve Oranlanı

Grubu	Dereceler	Ağırlıkça en çok %
		Yabancı madde	Ham tane	Rutubet
Uzun tane	I. derece	1,5	1,5	15
	II. derece	3	3	16
Orta tane	I. derece	1,5	2	15
	II. derece	3	4	16
Kısa tane	I. derece	1,5	3	15
	II. derece	3	5	16

Alım - Satım :

Bütün çeltik tiplerinin birinci derecelerinde yabancı maddenin % 1,5'dan % 3'e kadar fazla bulunması halinde malın fiyatından bu fazlalık oranında, 2'nci derecelerinde yabancı maddenin % 3'den % 5'e 'kadar fazla bulunması halinde malın fiyatından aynı oranda;

Yabancı maddenin birinci derecelerde % 3'ten % 5'e, ikinci derecelerde % 5'den % 7'ye kadar fazla bulunması halinde malın fiyatından bu fazlalığın iki misli oranında indirim yapılır.

Ham tanelerin birinci derecelerde uzun taneli çeltikde % 1,5 dan % 3'e, orta taneli çeltiklerde % 2'den % 4'e, kısa taneli çeltiklerde % 3'den % 5'e kadar; ikinci derecelerde uzun taneli çeltiklerde % 3'den % 5'e, orta taneli çeltiklerde % 4'den % 6'ya, kısa taneli çeltiklerde % 5'den % 7'ye kadar fazla bulunması halinde malın fiyatından bu fazlalık oranında, ham tanelerin birinci derece uzun taneli çeltiklerde % 3'den % 5'de, orta taneli çeltiklerde % 4'den % 6'ya, kısa taneli çeltiklerde % 5'den % 7'ye kadar fazla bulunması halinde mal fiyatından bu fazlalığın iki misli oranında indirim yapılır.

Ham tanelerin birinci derecede uzun taneli çeltiklerde % 5' den, orta taneli çeltiklerde % 6'dan, kısa taneli çeltiklerde % 7' den fazla bulunması halinde alıcı malı reddetmeye veya yerine uygun mal istemeye yetkilidir.