Ticaret borsalarında muamele gören kereste tipleri:
A.TOMRUK VE DİĞER ORMAN EMVALİ :
I. TOMRUKLAR:
A. Birinci sınıf tomruklar :
a. Birinci sınıf çok kısa boy tomruk,
b. » » kısa boy tomruk,
c. » » normal boy tomruk,
d. » » uzun boy tomruk,
e. » » çok uzun boy tomruk.
B. İkinci sınıf tomruklar :
a. İkinci sınıf çok kısa boy tomruk,
b. » » kısa boy tomruk,
c. » » normal boy tomruk,
d. » » uzun boy tomruk,
e. » » çok uzun boy tomruk.
II. DİREKLER :
1. Maden direği:
A. Birinci sınıf maden direği,
B. İkinci sınıf maden direği.
2. Telefon, telgraf, elektrik direği :
A. Birinci sınıf telefon, telgraf, elektrik direği,
B. İkinci sınıf telefon, telgraf, elektrik direği,
III. SIRIK,
IV. ÇUBUK,
V. SANAYİ ODUNU,
VI. YAKACAK ODUN.
B. KERESTELER:
I. EL İMALÂTI KERESTELER :
A. Birinci sınıf el imalâtı keresteler :
a. Birinci sınıf el imalâtı çok kısa boy kereste,
b. Birinci sınıf el imalâtı kısa boy kereste,
c. Birinci sınıf el imalâtı normal boy kereste,
d. Birinci sınıf el imalâtı uzun boy kereste.
B. İkinci sınıf el imalâtı keresteler :
a. İkinci sınıf el imalâtı çok kısa boy kereste,
b. İkinci sınıf el imalâtı kısa boy kereste,
c. İkinci sınıf el imalâtı normal boy kereste,
d. İkinci sınıf el imalâtı uzun boy kereste.
II . FABRİKA İMALÂTI KERESTELER :
1. Fabrika imalâtı yumuşak keresteler :
A. Birinci sınıf fabrika imalâtı yumuşak keresteler
a. Birinci sınıf fabrika imalâtı çok kısa boy yumuşak kereste,
b. » » » » kısa boy yumuşak kereste,
c. » » » » normal boy geniş yumuşak kereste,
d. » » » » normal boy dar yumuşak kereste,
e. » » » » çok kısa boy kadron ve lata
f. » » » » kısa boy kadron ve lata
g. » » » » normal boy kadron ve lata
h. » » » » çok kısa boy bağdadi
ı. » » » » kısa boy bağdadi
j. » » » normal boy bağdadi
B. İkinci sınıf fabrika imalâtı yumuşak keresteler :
a. İkinci sınıf fabrika imalâtı çok kısa boy yumuşak kereste,
b. » » » » kısa boy yumuşak kereste,
c. » » » » normal boy geniş yumuşak kereste,
d» » » » normal boy dar yumuşak kereste,
e. . » » » » çok kısa boy kadron ve lata
f. » » » » kısa boy kadron ve lata
g. » » » » normal boy kadron ve lata
II. Fabrika imalâtı sert keresteler :
A. Birinci sınıf fabrika imalâtı sert keresteler :
a. Birinci sınıf fabrika imalâtı normal boy sert kereste,
b. » » » » normal boy ufak mal,
c. » » » » kısa boy sert kereste,
d. » » kısa boy ufak mal.
B. İkinci sınıf fabrika imalâtı sert keresteler :
a. İkinci sınıf fabrika imalâtı normal boy sert kereste,
b. İkinci sınıf fabrika imalâtı kısa boy sert kereste.
C. Üçüncü sınıf fabrika imalâtı sert keresteler :
a. Üçüncü sınıf fabrika imalâtı normal boy sert kereste,
b. Üçüncü sınıf fabrika imalâtı kısa boy sert kereste.
D. Dördüncü sınıf fabrika imalâtı sert keresteler
TARİFLER
Kerestelerde uzunluk :
Tomruk, el ve fabrika imalâtı kerestelerin, birinci ve ikinci sınıflarına giren «çok kısa boy» tomruk ve kerestelerle «kadron» lata ve bağdediler 1.00 ve 1.50 metre :
Tomruk, el ve fabrika imalâtı kerestelerin birinci ve ikinci sınıflarına giren (Kısa boy) tomruk ve kerestelerle kadron, lata ve bağdadiler 2.00 ve 2.50 metre; tomruk, el ve fabrika imalâtı kerestelerin birinci ve ikinci sınıflarına giren (normal boy) tomruk ve kerestelerle, normal boy geniş ve dar kereste kadron, la ta ve bağdediler 3.00 metre ve (0.50 metre kademe ile) daha uzun.
Tomruk ve el imalâtı kerestelerin birinci ve ikinci sınıflarına giren «uzun boy» tomruk ve keresteler, 5.50 metre ve (0.50 metre kademe ile) daha uzun,
«Çok uzun boy» tomruk, 8.00 metre ve (0.50 metre kademe ile) daha uzun;
Birinci ve ikinci sınıf maden direkleri (0.50 m. kademe ile) 1.50 - 6.00 metre.
Birinci ve ikinci sınıf telefon, telgraf ve elektrik direkleri (0.50 metre kademe ile) 7.00 -12.00 metre;
Sırık ve çubuk 1.00 metre ve daha uzun;
Sanayi odunu 1.00 metreden daha kısa boydadırlar.
Fabrika imalâtı sert kerestelerin birinci, ikinci ve üçüncü sınıflarına giren «normal boy» keresteler 10 ar santimetre kademe ile 160 cm. ve daha uzun;
Fabrika imalâtı sert kerestelerin birinci, ikinci ve üçüncü sınıflarına giren «kısa boy» kerestelerle, dördüncü sınıf sert keresteler, 10 ar cm. kademe ile 90 -150 cm.
Fabrika imalâtı birinci sınıf kısa boy ufak mal; 5'er cm. kademe ile 20-60 cm. boyundadırlar ve normal boyları ise, yine 5'er cm. farkla 65 -120 cm. dir.
Kerestelerde kalınlık ve genişlik :
Birinci ve ikinci sınıf tomrukların bütün boylarında orta kutur 25 cm. ve daha kalın.
Birinci ve ikinci sınıf maden direklerinde orta kutur 8-24 cm.
Birinci ve ikinci sınıf telefon, telgraf ve elektrik direklerin de orta kutur 14 - 24 cm.
Sırıkta orta kutur 4 - 7 cm.,
Çubukta orta kutur 4 cm. den daha aşağı,
Sanayi odununda orta kutur 10 cm. ve daha yukarıdır.
Yarı mamul birinci ve ikinci sınıf kerestelerin her boyunda kalınlık ve genişlik :
5X15, 5X20, 5X25,
8X15, 8X20,
10X10, 10X18, 10X20, 10X22, 10X25, 10X28, 10X30,
12X12, 12X20, 12X22, 12X25, 12X30,
18X18, 18X30,
20X20, 20X22, 20X25, 20X28,
22X22, 22X25, 22X28, 22X30,
25X25, 25X28, 25X30,
28X28, 28X30,
30X30, 30X25,
35X35, 35X40,
40X40 cm. dir.
Fabrika imalâtı birinci ve ikinci sınıflarına giren «çok kısa», «kısa ve normal boy» yumuşak kerestelerde genişlik 8, 10, 12, 15, 17, 19, 22, 25, 28 ve 30 cm. kalınlık ise 12, 18, 24, 28, 38, 48, 58, 78 ve 98 mm. dir. 8-15 cm. genişliğinde olan keresteler «Dar»; 17-30 cm. genişliğinde olanlar «geniş», 12-28 mm. kalınlığında olan keresteler «ince» ve 38 - 98 mm. kalınlığında olanlar «kalın» kerestelerdir.
Fabrika imalâtı birinci ve ikinci sınıf çok kısa, kısa ve normal boy kadron ve latalarda kalınlık ve genişlik
12X48, 28X28, 58X58, 120X120,
18X18, 38X38, 78X78, 150X150,
24X48, 48X48, 98X98, 200X200 mm. dir.
Muhtelif boy bağdadide kalınlık ve genişlik :
8X24,
10X24 mm. dir.
Fabrika imalâtı sert kerestelerin birinci, ikinci ve üçüncü sınıflarına giren normal ve kısa boy kerestelerle, dördüncü sınıf kerestelerde genişlik 1'er cm. ara ile 10 - 40 cm.
Fabrika imalâtı sert kerestelerin birinci ve ikinci sınıflarına giren normal ve kısa boy kerestelerde kalınlık 18, 24, 38, 49, 58, 78 ve 98 mm.:
Fabrika imalâtı sert kerestelerin üçüncü sınıfına giren normal ve kısa boy kerestelerle dördüncü sınıfı krestelerde kalınlık 38, 48, 58 ve 98 mm. dir.
Fabrika imalâtı birinci sınıf normal ve kısa boy ufak mallarda kalınlık ve genişlik
18X18, 24X24, 28X28, 38X38, 48X48, 58X58, 78X78, 98X98,
12X28, 12X38, 12X48, 12X78, 38X58, 38X78, 24X28, 24X38, 24X48, 24X58 mm. dir.
ASGARİ VASIFLAR
Birinci sınıf maden direkleri maden işlerine elverişli tam evsafı haiz diadede gerek mıh ve gerekse haşebi kâzip çürüklüğü tomruğunda orta kutrunun onda birine; haşebi kâzip kısmında kurt yeniği derinliği, tomruğun orta kutrunun onda birine; beher metrede burukluk miktarı, tomruğun orta kutrunun onda birine; gerek muhit ve gerekse merkez çatlaklığının derinliği tomruğun orta kutrunun beşte birine; genişliği ise yirmide birine kadar muaftır. Birinci sınıf tomruklarda iki taraflı eğrilik (yılankavi) olmayacak bir taraflı eğrilikte senim miktarı ise tomruk boyunun yirmi beşte bîrini geçmiyecektir. Tomruğun iki uç kuturları arasındaki fark, tomruğun boyunun yirmibeşte birinden fazla olmayacaktır.
İkinci sınıf tomruklar, evsaf itibariyle birinci sınıf tomruklar için tesbit edilmiş nisbetlerden daha çok düşük vasıflı olan tomruklardır. Bu tomruklar, fazla zayiatla olsa dahi kereste imâline elverişli olacaktır.
Birinci sınıf maden direkleri maden işlerine elverişli tam evsafı haiz direklerdir. Direklerin çatlak olmaması rnatlub ol makla beraber, çatlak aralığı 2 cm. yi tecavüz etmemek şartıyla baş taraftan 2,50 metreye kadar olan direklerden 10 cm. yi ve daha daha uzun direllerde, 20 cm. yi geçmemek üzere çatlak olabilir. 300 metre boya kadar olan direklerde 10 cm. ve daha uzunlarda 15 cm. kamburluk bulunabilecektir. Direk başları muntazam ve düz kesilmiş olacaktır.
İkinci sınıf maden direği evsaf itibariyle birinci sınıf maden direkleri için tesbit edilmiş evsaftan daha düşük zayiatlı ve takviyeli şekilde olsa dahi maden işlerinde kullanılabilecek ev safta olan direklerdir.
Birinci sınıf telefon, telgraf, elektrik direkleri, iki, üç kutrun arasındaki fark direk boyunun 1/100 den fazla olmayan, kabukları soyulmuş, tepeleri ve dipleri düz kesilmiş çürüksüz, sağlam ve yuvarlak direklerdir. Tülen yarıkları 75 cm. den daha uzun olamaz. Direkler düzgün ve bilhassa ince uç tarafında 1.50 metrelik kısmı çok düzgün olacaktır. Direklerde kamburluk 20 cm. ye kadar muaftır.
İkinci sınıf telefon, telgraf, elektrik direkleri, birinci sınıf direkler için tesbit edilmiş nisbetlerden daha düşük vasıflı ve fakat takviyeli olarak veya zaruret halinde bu maksatlar için kullanılabilecek evsafta olan direklerdir.
Sırık ve çubuk; yeter derecede mukavim, çürüksüz düzgün vasıfta olmalıdırlar.
Sanayi odunu; yuvarlak veya boy mevzubahis olmaksızın yarılmış vaziyette, işlenmeğe elverişli olmalıdır.
Yakacak odun; yukarıda tarif ve tarif edilen evsafa uymayan orman emvalidir.
Birinci sınıf el imalâtı kerestelerde Budak, beher metrede kutru kereste genişliğinin 1/5'ini geçmemek şartı ile 4 adede kadar muaftır. Bu kerestelerde düşer budak hiç bulunmıyacaktır. Kereste kalınlığının 1/20 inden fazla genişlik ve derinliği geçmemek üzere beher metrede 4 adet kurt yeniği, beher metrede kereste genişliğinin 1/20 ine kadar burukluk bulunabilir. Çamlarda bulunan sathi mavi çürüklükten maada hiçbir çürüklüğü ihtiva etmiyecektir. Her nevi çatlaklık kereste genişliğinin 1/10 undan derin ve 1/20 inden daha geniş olmayacak, çatlaklık uzunluğu ise kereste boyunun l/10 unu geçmiyecektir. Birinci sınıf el imalâtı kerestelerde iki taraflı eğrilik olmayacak, bir taraflı eğrilikteki sehim miktarı kereste boyunun 1/50 ini geçmiyecektir. Kerestenin iki ucu arasındaki kalınlık ve genişlik farkı, kereste boyunun 1/20 inden fazla olmayacak; satıhtaki balta ve bıçkı yaraları, kereste kabuğunun 1/20 ini geçmiyecektir. ,. ;
İkinci sınıf el imalâtı keresteler evsafı itibariyle, birinci sınıf keresteler için tesbit edilmiş nisbetlerden daha düşük; zayiat nisbet yüksek olmakla beraber, imale elverişli veya takviyeli olarak inşaatta kullanılabilecek evsafta olan kerestelerdir.
Fabrika imalâtı birinci sınıf yumuşak kerestelerde budak, beher metrede kereste genişliğinin 1/5 ini geçmemek şartıyla 3 adede, (düşer budak hiç bulunmayacaktır), kurt yeniği; beher metrede kereste kalınlığının 1/25 inden fazla genişlik ve derinlik olmamak şartı ile 3 adede, burukluk, beher metrede kereste genişliğinin 1/30 una kadar muaftır. Çam kerestelerinde sathî mavi çürüklük müstesna hiçbir çeşit çürüklüğü ihtiva etmiyecektir. Fabrika imalâtı birinci sınıf yumuşak kerestelerde her nevi çatlaklık kereste genişliğinin 1/20 inden derin ve 1/30 undan daha geniş olmayacak, çatlaklık uzunluğu kereste boyunun 1/25 ini geçmiyecektir. Bu kerestelerde iki taraflı eğrilik olmayacak, bir taraflı eğrilikteki sehim miktarı kereste boyunun 1/100 ünü geçmiyecektir. Yalpaklık hiç bulunmıyacaktır. Kerestenin iki ucu arasındaki kalınlık farkı kereste kalınlığının 1/20 inden genişlik farkı ise kereste genişliğinin 1/25 inden fazla olmayacaktır.
Fabrika imalâtı ikinci sınıf yumuşak keresteler; evsaf itibariyle birinci sınıf yumuşak keresteler için tesbit edilmiş nisbetlerden daha düşük vasıflı kerestelerdir. Bu kerestelerin biraz zayiatlı veya takviyeli olarak inşaatta ve diğer işlerde kullanılabilecek evsafta olmaları şarttır.
Fabrika imalâtı birinci ve ikinci sınıf normal ve kısa boy sert kerestelerde beher metrede kutru 3 cm. yi geçmemek şartıyla 3 adet kaynamış budak bulunabilir. Bu kerestelerde kırmızı göbek, ardaklık, burukluk, yalpalık ve çap düşüklüğü bulunmaz. Satıhlar düzgün ve pürüzsüzdür. Buharlama neticesi husule gelen nem mütecanistir. Dar ve sathi çatlaklar bulunabilir.
Fabrika imalâtı, üçüncü sınıf normal ve kısa boy sert kerestelerin beher metresinde, kuru, kereste genişliğinin 1/4 ünü geçmemek şartıyla 4 adet budak bulunabilir. Satıhlar saçlı ve pürüzlü olabilir. Az miktarda kırmızı böbek ve buharlama neticesi husul© gelen hafif renk bozukluğu, ardak başlangıcı bulunabilir. Burukluk miktarı, beher metrede kereste genişliğinin 1/30 undan daha derin ve 1/20 inden daha geniş olmayacak, çatlak uzunluğu kereste boyunun 1/10 unu geçmiyecektir. Bu kerestelerde hafif yalpaklık bulunabilir.
Fabrika imalâtı dördüncü sınıf sert keresteler, budaklı, çatlak, göbekli, bozuk renkli kerestelerdir. Bütün bu özürler, keresteyi kullanılmayacak hale getirmemiş olacaktır.
Fabrika imalâtı birinci sınıf normal ve kısa boy ufak mallar, evsaf itibariyle birinci ve ikinci sınıf sert kerestelerden daha üstün olan mallardır.
Tomruk ve diğer orman emvali ile yarı mamul ve fabrika imalâtı kereste alım satımlarında-, malın sınıfı, boyu, ağaç ismi ve cinsinin alım satım beyannamesinde tasrihi şarttır. (Birinci sınıf kısa boy köknar tomruğu, ikinci sınıf el imalâtı normal boy çam kerestesi, birinci sınıf fabrika imalâtı kısa boy çam, çam kerestesi, üçüncü sınıf fabrika imalâtı kısa boy meşe kerestesi gibi) mal beyannamede tasrih edilen kalitenin vasıflarını ihtiva etmediği takdirde taraflar hakem heyetine başvururlar.